Τα τρεια γκετο της οργης.

Σταφύλια της οργής, ή... περσινά ξινά σταφύλια;
Άτιμο πράμα το συναίσθημα. Όταν σε πλημμυρίζει, παρασέρνει στο διάβα του τη λογική, τη σύνεση, τη μετριοπάθεια και κυρίως την ψυχραιμία. Όχι ότι είχαμε ποτέ τα παραπάνω χαρακτηριστικά ως διακριτικά, καρφιτσωμένα στην επίσημη στολή του εθνικού μας ψυχισμού. Απέναντι στο βρετανικό φλέγμα, τον αμερικανικό πουριτανισμό, το γερμανικό νεορεαλισμό και τους γαλλικούς νεωτερισμούς, προτάσσουμε με... παρρησία τη νεοελληνική αμετροέπεια. Είτε αντιμετωπίζουμε γεγονότα κοσμοϊστορικής εμβέλειας (βλ. 11η Σεπτεμβρίου, διεθνής οικονομική κρίση), είτε εγχώριας κρίσης (δολοφονία Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου).

Τώρα, λοιπόν, που σοκαριστήκαμε απ’ το περιστατικό, γίναμε έξαλλοι με τους κυβερνώντες, σπάσαμε ότι βρήκαμε μπροστά μας, τα χώσαμε στους μπάτσους, συγκινηθήκαμε στην κηδεία, επικηρύξαμε Ειδικό Φρουρό και Κούγια και δώσαμε μικρόφωνο στην “δικαίως εξεγερθείσα” νέα γενιά, ξύνουμε τα κεφάλια μας ομφαλοσκοπώντας. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις; Τι θα αλλάξει; Πόση “επανεκπαίδευση” θα χρειαστούν οι μπάτσοι ώστε να μεταλλαχθούν σε “μπόμπιδες”; Πόσα νεράντζια θα ρίξουν ακόμα τα παιδιά μας στα αστυνομικά τμήματα πριν ξαναμπούν στις τάξεις; Πόσες σπασμένες βιτρίνες, πόσα γκλομπ σε ημίγυμνες νεανικές πλάτες, πόσα αυτόκλητα “εισαγγελικά” ρεπορτάζ και πάνελ και πόσα “πέρα βρέχει” υπουργικά συμβούλια θα χρειαστούν για να παραιτηθεί η κυβέρνηση; Και, εν τέλει, πόσα απίδια πιάνει ο σάκος;

Ρητορικά ή φιλοσοφικά, τα παραπάνω ερωτήματα μας αποσπούν την προσοχή από μια σειρά επισημάνσεων που προκύπτουν μάλλον αβίαστα από την πρόσφατη κρίση και που συνθέτουν το φαύλο κύκλο μιας διαρκούς κοινωνικής έντασης με ανοιχτή λίστα θυμάτων. Η πρώτη έχει να κάνει με τη θλιβερή -αν και σαφώς καθυστερημένη- συνειδητοποίηση ότι το κράτος, στο οποίο στρεφόμαστε μετά από κάθε είδους “καταστροφή”, απλά δεν υπάρχει. Ενδιαφέρον, αν σκεφτούμε πως διαθέτουμε –μαζί με τη Γαλλία- τη μεγαλύτερη παράδοση κρατισμού στην Ευρώπη. Αλλά αυτή είναι μια διαχρονική πραγματικότητα που κατά βάθος όλοι μας γνωρίζαμε...

Αυτό που θα έπρεπε να μας σοκάρει, ήταν η ανάδειξη των ιδιότυπων κοινωνικών μας γκέτο. Τρεις γκετοποιημένες κοινότητες που δρουν ανεξέλεγκτα στα πλαίσια της νεοελληνικής κοινωνίας, ήταν οι πρωταγωνιστές –αλλά και οι αυτουργοί- της άναρχης εικόνας που παρουσίασε η χώρα τις τελευταίες μέρες: η αστυνομία, η “νεολαία” και τα media.

Ασχέτως των ποινικών ευθυνών του πυροβολισμού του Ειδικού Φρουρού, το επάγγελμα του μπάτσου είναι ίσως το πιο περιθωριακό (στα όρια του αναξιοπρεπούς) της εποχής μας. Προσφέροντας μηδαμινό κοινωνικό έργο, με ελάχιστη εκπαίδευση και ανύπαρκτη επικοινωνιακή επιδεξιότητα, η αστυνομική κοινότητα αντιμετωπίζεται από όλους μας με δικαιολογημένη απαξία. Η ανεπάρκεια στην έρευνα, η αδυναμία στην αστυνόμευση και στην προστασία, ο υπερβάλλων ζήλος στην καταστολή και η συστηματική ποινική ατιμωρησία, συνθέτουν τους λόγους που οι μπάτσοι καταλαμβάνουν μια απ’ τις χαμηλότερες βαθμίδες εκτίμησης στην κοινωνική συνείδηση.

Απέναντι στους ανυπόληπτους “φρουρούς της τάξης” βρέθηκαν την τελευταία εβδομάδα οι μαθητές. Εξοργισμένοι από Παιδιά που μεγαλώνουν σχεδόν μόνα τους, με προσλαμβάνουσες την κυνική συμπεριφορά, τον οπορτουνισμό, την αυτοδιάψευση των αξιών των γονιών τους και το δόγμα "εις οιωνός άριστος, αμύνεστε περί πάρτης"
το θάνατο του συνομήλικού τους, οδηγήθηκαν συχνά σε ακραίες μορφές βανδαλισμών, χωρίς απτή ιδεολογική κάλυψη. Ποικίλα τα αίτια της “εξέγερσής” τους: επαγγελματικά αδιέξοδα, κοινωνικός αποκλεισμός, υλιστικές εμμονές, εκπαιδευτική ανία. Καλό είναι, πάντως, να μην ξεχνάμε ότι ασχέτως κοινωνικού στάτους, τα παιδιά αυτά είναι οι γόνοι της γενιάς της αμφισβήτησης της δεκαετίας του ’70. Παιδιά που μεγαλώνουν σχεδόν μόνα τους, με προσλαμβάνουσες την κυνική συμπεριφορά, τον οπορτουνισμό, την αυτοδιάψευση των αξιών των γονιών τους και το δόγμα “εις οιωνός άριστος, αμύνεστε περί πάρτης”! Εννοείται ότι σε τέτοιες συνθήκες αποδόμησης, το μη συγκροτημένο νεανικό ταμπεραμέντο μπορεί εύκολα να γίνει έρμαιο εκμετάλλευσης διαφόρων πολιτικά και κοινωνικά επιτήδειων.

Τέλος, υπάρχουν και τα ΜΜΕ. Ειδικά τα ηλεκτρονικά, που έχουν αυτοαναχθεί σε δημόσιους κατηγόρους, κινδυνολόγους, αυτόκλητους υπερασπιστές της κοινωνικής ηθικής, υποκριτικούς τιμωρούς της πολιτικοκοινωνικής αναλγησίας. Φορώντας το κοστούμι της αγανάκτησης, οι παραθυράτοι τηλε-κατήγοροι χειραγωγούν τη συναισθηματική φόρτιση του τηλεθεατή (που, ομολογουμένως, τους το επιτρέπει) και πυροδοτούν -αν δεν υποκινούν- τις κοινωνικές εντάσεις. Εντελώς ασύνδετοι με την “κοινωνία των 700 ευρώ” που επικαλούνται, οι τηλεοπτικοί δημοσιογράφοι – αναλυτές ζουν στο δικό τους, προνομιούχο "γκέτο". Είναι κυνικοί τσαρλατάνοι της θεαματικότητας με γραβάτες και μέικ-απ και ευθυνόμαστε όλοι για τη “νομιμοποίησή” τους...

Σε περιόδους κρίσης σκιαγραφείται ξεκάθαρα ο πολιτικός και κοινωνικός πολιτισμός μας. Η τελευταία εβδομάδα απέδειξε ότι είμαστε άξιοι της αμετροεπούς μοίρας μας: χωρίς κυβέρνηση, με αυτιστικές δυνάμεις ασφαλείας, υποκριτικά και επικίνδυνα media, περιθωριοποιημένη νεολαία, ανεξέλεγκτους χούλιγκαν και νοοτροπία όχλου ανίκανου να διακρίνει την αγανάκτηση από την υποκρισία. Στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα, υπάρχουν όμως συλλογικές και ατομικές ευθύνες. Το μόνο πράγμα που αποφύγαμε επιμελώς τις τελευταίες μέρες, ήταν να ρίξουμε μια γερή ματιά στον καθρέφτη. Άλλωστε, έχουμε ξεχάσει πότε το κάναμε τελευταία...

Υ.Γ. Για περισσότερα περί ατομικών και συλλογικών ευθυνών σε περιόδους κρίσης, νοικιάστε το παρεξηγημένο “Λέοντες Αντί Αμνών” του Ρέντφορντ. Ή ξαναεπισκεφθείτε την Πλατωνική “Πολιτεία”